Elke stomadrager heeft aanvankelijk heel wat moeite om het moeten dragen van een opvangzakje te aanvaarden. Leuk of mooi kan je dat ding op de buik inderdaad niet noemen, maar het is nu eenmaal de enige manier om verder een normaal leven te kunnen leiden. En dat wenst u uiteindelijk toch ook. Ik draag dat ding nu al 30 jaar en, geloof mij, ik denk er nog slechts aan wanneer ik het moet ledigen of vervangen. Het is een beetjes zoals het dragen van een bril. Je geraakt er aan gewoon. Ook al blijft het niet iets waar je mee gaat pronken.

In die dertig jaar is er op het gebied van stomaproducten heel wat vooruitgang geboekt. Van de aanvankelijke opvangzakjes in rubber en hard plastiek zonder kleefvlak (zoals getoond op de foto hiernaast) die met een riem stevig op de stoma werden aangedrukt en van waaruit altijd een geurtje bleef opstijgen, heeft men nu een huidvriendelijk, geurdicht, praktisch opvangzakje kunnen ontwikkelen dat, dank zij de hydrocoloïde huidplaat, al of niet met kneedbare opening, zonder grote problemen door zowat iedereen na wat voorlichting veilig kan worden aangebracht.

De eventuele lekkages door het loskomen van de huidplaat is zowat de enige schrik die sommigen nodeloos jaren blijft achtervolgen. Die mogelijkheid van loskomen bestaat en zal ook u misschien ooit eens overkomen. Maar het lekken is meestal te wijten aan iets wat men bij het aanbrengen fout doet: het snijden van een te grote opening in de kleefplaat, door het toenemen van het gewicht ontstond een dieper liggende stoma, niet opgevulde huidplooien of littekens onder de kleefplak, etc.

Maar weet dat een stomaverpleegkundige of een vertegenwoordiger van een firma van stomamateriaal voor elk probleempje met uw opvangsysteem altijd wel een oplossing kan vinden. Verder in dit boekje vindt u hierover wat meer uitleg. Raadpleeg echter steeds bij probleempjes met uw opvangmateriaal zo vlug als mogelijk uw stomaverpleegkundige of een vertegenwoordiger van het stomateriaal dat u gebruikt. Zij zullen u zeker kunnen helpen.

Als colostomadrager hebt u per 3 maanden recht op:

• Opvangmateriaal Eendelige systeem: 180 opvangzakjes (d.w.z. 2 per dag),
• ofwel Tweedelige systeem: 35 huidplakken (d.w.z. 1 om de 2 dagen) (*) - 180 opvangzakjes (d.w.z. 2 per dag)

• om de 6 maand één irrigatieset en om de 3 maand 30 irrigatiezakken (d.w.z. 1 om de 3 dagen)
• 120 gram (2 x 60 gr) huidbeschermende pasta
• 55 gram huidbeschermend poeder
• 45 convex platen (*)
• Beschermlotion (filmlaag): 40 ml per 3 maand
• 1 gordeltje om de zes maanden

Als ileostomadrager hebt u per 3 maanden recht op:

• Opvangmateriaal Eendelige systeem: 90 ledigbare opvangzakjes (d.w.z. 1 per dag),
• ofwel Tweedelige systeem: 45 huidplakken (d.w.z. 1 om de 2 dagen) - 90 ledigbare opvangzakjes (d.w.z. 1 per dag)

• 120 gram huidbeschermende pasta
• 55 gram huidbeschermend poeder
• 45 convex platen (*)
• Beschermlotion (filmlaag): 40 ml per 3 maand
• 1 gordeltje om de zes maanden

(*) Wanneer de stoma ten minste één centimeter onder de huidoppervlakte ligt, mag een dokter per 90 dagen 45 huidplaten met conische vorm voorschrijven)

Als urostomadrager hebt u per 3 maanden recht op:

• Opvangapparatuur Eendelige systeem: 60 urine opvangzakjes 20 nachtzakken, ofwel 1 nachtcontainer
• ofwel tweedelige systeem: 45 huidplakken - 60 urine opvangzakken - 20 nachtzakken ofwel 1 nachtcontainer

• 120 gram huidbeschermende pasta
• 55 gram huidbeschermend poeder
• 45 convex platen (*)
• Beschermlotion (filmlaag): 40 ml per 3 maand
• 1 gordeltje om de zes maanden

Kijk regelmatig uw voorraad na en bestel tijdig bij wanneer u merkt dat die snel begint te slinken. Bij de apotheker - bandagist of bandagist kunt u allerlei, soms grondig van elkaar verschillende soorten opvangmateriaal bekomen. Ze zijn allen erg degelijk en betrouwbaar wanneer men het voor uw huid best gepaste materiaal gebruikt, de opvangopening in de kleefplak op de juiste grootte uitknipt, het zakje correct aanbrengt en u zich houdt aan de regels van de elementaire hygiëne.

Vooral die eerste maanden kunt u bij het dragen van uw zakje soms wat last hebben. Wanneer het te vaak lekt, knipt u vermoedelijk de opening in de huidbeschermende plaat te groot. Wanneer uw huid geïrriteerd is (rode huid en jeuk), kunt u een beschermlotion gebruiken of dringend overschakelen naar producten van een andere firma.

Vraag uw stomaverpleegkundige, apotheker - bandagist of bandagist om raad. Sommige stomadragers vervangen hun zakje slechts wanneer de plaat begint te ontkleuren, ze een branderige jeuk voelen, indien ze geur waarnemen of nattigheid voelen. Heel vlug kan dit tot ernstige huidbeschadiging, open wonden en veel onnodige pijn lijden.

Gebruik uw dotatie juist! In dit Vademecum vindt u achteraan een beperkt overzicht van de meest recente apparatuur. Het spreekt vanzelf dat elk systeem zijn voor- en nadelen heeft. Voor iedere patiënt liggen de prioriteiten en kwaliteitseisen vaak totaal anders. Daarom moet iedere stomadrager zelf uittesten welk opvangzakje hem of haar het best schikt, welk het minst problemen schept en welk het lekkerst aanvoelt.

Op de markt verschijnen bijna jaarlijks weer efficiëntere en betrouwbaardere systemen zodat u er alle belang bij hebt u over de laatste nieuwigheden op gebied van stomaverzorging op de hoogte te houden. Dat kunt u gemakkelijk door regelmatig contact op te nemen met een firma voor stomaproducten (zie adressen en telefoonnummers achteraan), uw dokter of stomaverpleegkundige te consulteren of gewoon door regelmatig de vergaderingen van uw plaatselijke stomavereniging te komen bijwonen (zie lijst achteraan).

De meeste apotheker - bandagisten of bandagisten bezitten zelden het gevraagde product in stock, maar zij kunnen in een minimum van tijd gelijk welk systeem van gelijk welk merk voor u bestellen en leveren. Praktisch alle systemen kunt u met wat aangeleerde handigheid vrij vlug probleemloos aanbrengen en in het ziekenhuis zal men u de hiervoor noodzakelijke handelingen wel aanleren (Verlaat nooit het ziekenhuis wanneer u niet zelf het opvangzakje kunt vervangen, want dan bent u volledig afhankelijk van een verpleger en die zal er helaas niet altijd onmiddellijk kunnen zijn om u te helpen). Hieronder vindt u de juiste werkwijze om het zonder problemen zelf aan te brengen.

Checklist

1. een washandje
2. een handdoek
3. zacht toiletpapier of papieren zakdoekje
4. kleefband
5. een klem
6. een maatkaart of een stomapatroon
7. een schaar
8. een pen of potlood
9. gebruiksklare beschermplaat
10. gebruiksklaar opvangzakje (open of gesloten zakje)
11. plastic wegwerpzakje met draaiklem
12. een ladyshave (indien nodig)
13. tandtamponnetje

kies hiervoor het meest geschikte tijdstip en een rustige plaats uit (bvb de badkamer). Het minst geschikt zijn die momenten waarop uw stoma actief is (stoelgang uitstuwt), want zoiets duurt een tijdje en het gebeurt met niet te voorziene uitstoten. Dan wordt het bijzonder moeilijk om het zakje te vervangen.

U zult spoedig ervaren dat de stoma op voorspelbare tijdstippen actief is en het minst in de loop van de voormiddag. Probeer daarom steeds ‘s morgens of toch in de voormiddag het zakje te vervangen want na een rustige nacht is de kans wel erg klein dat er dan uit de stoma nog veel stoelgang komt.

Wanneer u in het begin de tijdstippen noteert waarop uw stoma werkt, dan wordt het (rekening houdende met eventuele werktijden) na enkele weken duidelijk wanneer u dat het best doet.

Leg zoals een goede stielman eerst al wat u nodig hebt voor het aanleggen van een stomazakje klaar vooraleer te beginnen: opvangapparatuur (een 1-delig of 2-delig systeem, plaat en opvangzakje met dezelfde diameter met gepast uitgesneden opvangopening in de beschermende plaat), ladyshave (indien nodig), schaar met ronde punten, stomapasta, stomapoeder, huidbeschermende lotion of ermee doordrenkt doekje, washandje, handdoek, water, (eventueel en, indien echt nodig, neutrale babyzeep), eventueel een propere klem voor het afsluiten van een ileostomazakje, een plastic wegwerpzakje en draaiklemmetje om het af te sluiten, zacht toiletpapier of beter nog papieren zakdoekjes en een wattenrolletje of tampon).

Als men bij het eendelige of tweedelige systeem alles dient te vervangen - dan verwijdert u, om de huid niet te beschadigen, heel voorzichtig van boven naar beneden toe en liefst met een soort afpellende beweging, het oude opvangzakje of de bevestigingsplaat. Colostomadragers kunnen dan best eerst hun opvangzakje leegmaken door het boven het toilet te houden en er een hoekje af te knippen zodat zij de stoelgang door de opening van het zakje in het toilet kunnen leegdrukken.

Ileostomadragers maken langs onder het klemmetje van het open zakje los en laten de inhoud in het toilet vloeien. Stop het geheel in een plastic wegwerpzakje en sluit goed af met een draaiklemmetje of door het plastic zakje dicht te knopen. Nooit de zakjes in de WC gooien en doorspoelen, want dan geraakt die snel verstopt.

Het geheel kunt u dan kwijt in dat speciale emmertje in het toilet. - was de huid met zuiver, lauw water (eventueel met neutrale zeep, maar dan moet u resten zeep zorgvuldig verwijderen) en dep die droog met een handdoek. Nooit alcohol, ether, vloeibare of geparfumeerde zeep, antiseptische middelen, parfum of ontsmettende kleurstoffen gebruiken, want die kunnen de huid irriteren, uitdrogen, een allergische reactie of pijn veroorzaken.

De stoma, geplaatst op de dunne of dikke darm, bestaat net zoals ons tandvlees uit slijmvlies en dat kan tijdens het wassen een beetje bloeden bij aanraking of erover wrijven met het washandje. Maar dat is net zoals bij het tandenpoetsen heel normaal en niet gevaarlijk. - wie omheen de stoma behaard is, doet er best aan dat met een schaar of ladyshave te verwijderen (nooit met een scheermes of ontharingscrèmes). Bij het afpellen van de oude plaat zult u vlug begrijpen waarom u beter het haar op die plaats kunt wegnemen.

Soms ontstaan kleine ontstekingshaardjes rondom de stoma. Bij het vervangen van de beschermplaat is het dan gewenst een ontsmettingsoplossing op de zweertjes aan te brengen met behulp van een wattenstaafje. Als u desondanks blijft last hebben, raadpleeg dan uw chirurg of een stomaverpleegkundige. Erg is het in elk geval niet.

Als men bij de tweedelige systemen alleen het opvangzakje moet verversen dat haalt u het opvangzakje voorzichtig van de plastic ring. Begin bovenaan en houd het uit de buurt van uw kledij, ledig het opvangzakje, veeg de beschermplaat binnen de ring proper met toiletpapier en controleer de staat van de beschermplaat, druk een nieuw opvangzakje vast op de ring tot u het hoort klikken.

Trek voorzichtig aan het plastic zakje om na te gaan of het goed vastzit.

Enkele praktische wenken bij het ledigen van het opvangzakje

Colostoma patiënten moeten steeds hun zakje vernieuwen wanneer dat halfvol is. Dat bevordert het comfort.

Ledig het zakje in de WC. Snijd daarvoor eerst met een schaar een hoekje af van het zakje zodat u langs deze opening de stoelgang naar buiten kunt persen.

Wanneer u het zakje buitenshuis moet vervangen dan stopt u het geledigde opvangzakje in een plastic wegwerpzakje dat u in vele toiletten, net zoals de dames, in een speciaal emmertje kunt deponeren (niet in het toilet).

Ileostoma patiënten daarentegen moeten hun zakje in de loop van de dag meermaals laten leeglopen in het toilet.

Ziehier enkele raadgevingen:

• Leg steeds eerst wat toiletpapier in de wc om het pletsend geluid te dempen en het opspatten van het vuile water te verminderen.
• Zit zijlings op de bril van het toilet zodat het zakje boven de pot hangt.
• Houd het uiteinde van het opvangzakje omhoog en maak de klem of ander sluitingssysteem voorzichtig los.
• Nijp het uiteinde goed dicht, breng het omlaag in de wc en laat de inhoud langzaam eruit vloeien.
• Spoel onmiddellijk door na het ledigen van het zakje om de geurverspreiding zo beperkt mogelijk te houden.
• Veeg de hals van het opvangzakje proper met wat toiletpapier en sluit af met het gepaste systeem (klem, klitteband, druk of draaisysteem). Controleer of die goed vast zit.

Gebruik een spuitbusje met deodorant om de geurhinder te beperken of strijk enkele lucifers (met sulferkopje) aan om de sterke geur te neutraliseren alvorens de WC te verlaten. Wees hiervoor niet beschaamd, want bij niet stomadragers is er toch ook meestal een geurtje bij.

Het eendelige opvangzakje

Het eendelige opvangzakje bestaat uit een plastic zakje en een kleefplaat tot een geheel aan elkaar gelast. Dat is het meest eenvoudige, het meest soepele en het minst uiterlijk zichtbare systeem.

Knip een opening in de huidplaat die op een paar mm precies rondom de stoma aansluit. Controleer of de rand tussen het door u weggeknipte midden en de lasnaad van het zakje op die plaat nog minstens 2 cm groot is. Het niet juist rondom de stoma passen van de uitgeknipte opening is vaak de oorzaak van heel wat lekkende opvangsystemen.

Deze opening mag ook niet te nauw zijn, want dan gaat u de bloedtoevoer naar de stoma afsluiten en krijgt u necrose (= d.w.z. door gebrek aan bloedtoevoer gaat het weefsel afsterven). Om de juiste grootte van uw stoma te kunnen bepalen bestaan er maatkaarten waarop verschillende grootten zijn uitgestanst of die u er met een schaar uit kunt knippen.

Schuif de meest passende over de stoma en u zult ernaast kunnen aflezen welke diameter uw stoma heeft. Het is aangeraden, vooral in het begin, om deze maat in potlood centraal op het papier van de kleefplaat af te tekenen zodat u de juiste grootte van de opening met een schaar met kromme punten uit kunt knippen. Denk eraan om bij het eendelige systeem het plastic zakje tijdens het knippen zo ver als mogelijk van de huidplak weg te trekken zodat u het plastiek niet beschadigt.

Bij heel wat firma‘s bestaan er huidplaten met vooraf in verschillende maten uitgesneden openingen in de kleefplak. Wie geen vaste hand heeft of minder goed ziet, doet er goed aan bij zijn apotheker - bandagist of bandagist te informeren om eventueel deze voor hem of haar passende vooraf uitgesneden kleefplakken te gebruiken.

Pas echter op! De door de ingreep opgezwollen stoma bekomt pas 3 maanden na de ingreep zijn definitieve vorm. Indien u dan nog dezelfde grootte blijft uitsnijden of kopen, is die te groot geworden voor uw stoma. Het opvangsysteem zal beginnen lekken omdat de stoelgang nu onder de kleefplaat een uitweg zal vinden. Controleer vooral in die beginperiode regelmatig de grootte van uw stoma en kijk goed na of het uitgesneden gat in de plaat omheen de stoma blijft aansluiten.

Helaas, niet alle stoma‘s hebben een mooie ronde vorm. Bij anders gevormde stoma’s (bvb in de vorm van een ellips) tekent u op het beschermpapier op de achterzijde van de kleefplak de gepaste vorm na met een door u zelf getekend patroon zodat u de passende vorm kunt uitknippen. Verminder in die eerste maanden na de operatie ook hier de grootte indien nodig zodat ook in die gevallen de stoma precies in de opening past.

In de handel bestaan er nu ook kneedbare platen die u niet meer hoeft te knippen. U kunt de opening kneden op maat van uw stoma. (Alleen bestemd voor lotgenoten met een boven de huid uitstekend stoma) - Vooraleer het opvangzakje aan te brengen is het geraden eerst in het zakje te blazen. Daardoor zullen de twee zijden van het zakje uit elkaar gaan en na het aanbrengen niet aan elkaar kleven.

Indien u denkt dat er tijdens het vervangen van uw stomazakje uit de stoma stoelgang zou kunnen komen, kunt u een wattenrolletje of een tampon voorzichtig (één cm) in uw stoma inbrengen om de uitgang af te stoppen. Na het aanbrengen van het stomazakje kunt u dat wattenrolletje doorheen de plastic uit de stoma nemen en het in het zakje laten vallen

Verwijder het beschermpapier zonder het klevende vlak van de plak aan te raken. Wanneer die aan uw vingers blijft plakken zal die plaat op deze plaatsen niet langer genoeg kleefkracht overhouden om veilig op de buik te blijven kleven.

Zorg dat u de huid rondom de stoma goed droog dept en dat geen vettige zalven, grote hoeveelheden poeder of crèmes op de huid onder de plaat komen. In dat geval zou die nooit kleven. Schuif de meest passende opening op de maatkaart over uw stoma en lees de grootte van de te snijden opening in de kleefplaat af. Teken de juiste maat centraal op de kleefplaat af en knip de juiste opening met een schaar met kromme punten.

Verwijder het beschermpapier zonder het klevende vlak aan te raken. Ga voor een spiegel staan, buig wat achterover, trek de huid wat strak met de ene hand en breng met de andere het zakje aan. Zo ziet u beter uw stoma in de spiegel. Breng het zakje aan.

De opvangzakjes kunnen geleverd worden in semi-transparante plastic, met venstertje om de inhoud na te kunnen kijken, in wit en doorzichtig plastic of in huidkleurige exemplaren, vaak met een zachte, vochtopslorpende bekleding. Die eerste laten toe bij het aanbrengen ervan de stoma duidelijk te zien. Niet meteen een erg leuke aanblik, maar u ziet duidelijk de opening in de kleefplak zodat u dat heel gemakkelijk om de stoma kunt aanbrengen. Bij de niet doorzichtige of beklede zakjes is dat minder evident. Om hieraan te verhelpen, plooit u de kleefplak horizontaal in twee gelijke delen zodat de opening nu gehalveerd is.

Deze halve opening plaatst men juist onder de stoma (zodat zeker daar geen stoelgang, die door de zwaartekracht naar beneden moet glijden, over de huid zou komen) en wanneer men de onderste helft naar boven overslaat, past het opvangzakje precies omheen de stoma. De beklede versie biedt u meer comfort aan, geeft minder ritselende geluiden af en verhoogt de discretie.

Indien u in de omgeving van de stoma een litteken of een diepe huidplooi hebt, vult u die eerst op met huidbeschermende pasta. Dat goedje is erg kleverig en kunt u alleen met een vochtige vinger mooi glad strijken. Wanneer de huid rondom de stoma zwaar geïrriteerd is en vochtig blijft, dan kunt u dat oplossen door op het wondvocht huidbeschermend poeder te strooien. Wat in aanraking komt met het vocht zal een pasta vormen waaraan de huidplaat zal blijven kleven. Het overtollige poeder blaast of wuift u weg. Wanneer de huid dermate geïrriteerd is dat ze pijnlijk wordt, geef ik u de raad om op consultatie te gaan bij uw chirurg vooraleer dat evolueert naar een open wonde.

In dergelijke gevallen raad ik u het gebruik aan van staafjes of schijfjes kneedbare stomapasta (Bij gebruik door wrijven tussen handpalmen verwarmen om de kleefkracht te verhogen) (De pasta in tubes is altijd uitstrijkbaar gemaakt met alkohol wat op een geïrriteerde huid wat prikkelende pijn veroorzaakt.) Strijk met de vlakke hand van onderuit naar boven toe over de ganse oppervlakte van de kleefplak het opvangsysteem aan op de buik om plooien in de beschermplak te vermijden.

Deze eendelige zakjes bestaan voor colostoma en voor ileostoma patiënten. Bij een colostoma is het zakje onderaan gesloten. De stoelgang is gewoonlijk vast zodat het volume van de hoeveelheid uitgestoten feces meestal kleiner is dan bij een ileostoma patiënt. Dat zakje moet daarom slechts tweemaal per dag weggenomen worden. Daarvoor moet u het wel dagelijks tweemaal van de buik wegnemen en moet u er telkens een nieuwe op kleven.

Om het gesloten zakje te ledigen, knipt u er een hoekje af zodat u langs deze opening de stoelgang er uit kunt persen vooraleer het gewikkeld in papier of in een plasticzakje weg te gooien. In de meeste toiletten vindt u wel een emmertje of bakje dat u hiervoor kunt gebruiken. Wanneer de huid enigszins geïrriteerd raakt (rood is en jeukt) door dat herhaaldelijk wegnemen van het zakje of door een allergische reactie op de kleefstof van de eendelige zakjes, dan kunt u best overschakelen op het gebruik van een beschermplaat (het zakje kunt u dan op de kleefplaat bevestigen zodat u de zakje niet telkens van de beschadigde huid lostrekt) of voor het aanbrengen van het opvangzakje eerst een beschermende filmlaag aan te brengen (Vb. Cavilon) of… stomamateriaal van een andere merk aanschaffen.

Vergeet niet om dan in die beschermende huidplaat en in de plaat aan het zakje de juiste opening uit te snijden alvorens ze aan te brengen. Dergelijke beschermplak bezit geneeskundige eigenschappen die het genezingsproces zullen bevorderen en de huid snel en optimaal zullen herstellen.

De ervaring heeft echter aangetoond dat de beschermplaat ook loslaat wanneer de geïrriteerde huid vocht afgeeft. Bij aanhoudende problemen raad ik colostomadragers aan hun dikke darm te irrigeren (na toestemming van de chirurg). Dan hoeft u immers geen opvangzakje meer te dragen. Om het eventuele uitdruppelend darmvocht op te vangen volstaat het een stomakapje, al of niet met afsluitplug, op de stoma aan te brengen.

Bij een ileostoma kan men het zakje onderaan openen door het losmaken van een klem of klittebandsluiting zodat men de bijna vloeibare stoelgang regelmatig in de loop van de dag kan laten weglopen. (Om die reden krijgt een ileostoma patiënt slechts één zakje per dag.) Het aanbrengen ervan gebeurt evenwel op dezelfde manier.

De tweedelige opvangapparatuur

De tweedelige opvangapparatuur bestaat uit twee verschillende delen: een hydrocoloïde huidplaat of stomapasta (= pectine-gelatine) met een connectieflens en een opvangzakje met een zelfde flensdiameter om een hermetische sluiting te waarborgen. Het is belangrijk een huidplaat met een connectieflens te nemen die iets groter is (1 à 2 cm) dan de breedste diameter van de stoma.

Teken centraal met een potlood en behulp van de bij ingesloten maatkaart de diameter van uw stoma op het papier van de achterzijde van de huidplaat en knip de juiste opening eruit met een schaartje met omgebogen punten. Breng de plaat enkele minuten in contact met uw warme huid of blaas met een haardroger eventjes warme lucht op de huidplak (niet op de huid blazen, want op een verhitte huid vermindert de kleefkracht).

Door ze vooraf iets op te warmen vergroot u de kleefkracht ervan. Verwijder het beschermpapier zonder het kleefvlak aan te raken. Er bestaan nu ook kneedbare platen die u niet meer hoeft te knippen. U kunt de opening kneden op maat van uw stoma. U kunt het stomazakje best ledigen als het halfvol is.

Ga voor een grote spiegel staan waarin u de stoma kunt zien. Buig wat achterover en trek de huid met de ene hand wat omhoog, terwijl u met de andere hand de beschermplaat aanbrengt. Wanneer u niet over een grote spiegel kunt beschikken, stopt u een wattenrolletje of een tandtamponnetje (zoals bij de tandarts…) één centimeter diep in de stoma zodat u een duidelijk zicht krijgt waar dat zich precies bevindt. Bovendien zal zoiets elke uitstoot van stoelgang tijdens het vervangen beletten.

Wanneer u de stomaplaat met de opening voorzichtig over het wattenrolletje tegen de huid aanbrengt, zit u meestal goed. Het is niet de meest veilige manier, maar ze werkt in moeilijke omstandigheden. Kijk goed na of de opening in de plak juist onder de stoma aansluit.De tweedelige opvangapparatuur bestaat uit twee verschillende delen: een hydrocoloïde huidplaat of stomapasta (= pectine-gelatine) met een connectieflens en een opvangzakje met een zelfde flensdiameter om een hermetische sluiting te waarborgen. Het is belangrijk een huidplaat met een connectieflens te nemen die iets groter is (1 à 2 cm) dan de breedste diameter van de stoma.

Teken centraal met een potlood en behulp van de bij ingesloten maatkaart de diameter van uw stoma op het papier van de achterzijde van de huidplaat en knip de juiste opening eruit met een schaartje met omgebogen punten. Breng de plaat enkele minuten in contact met uw warme huid of blaas met een haardroger eventjes warme lucht op de huidplak (niet op de huid blazen, want op een verhitte huid vermindert de kleefkracht).

Door ze vooraf iets op te warmen vergroot u de kleefkracht ervan. Verwijder het beschermpapier zonder het kleefvlak aan te raken. Er bestaan nu ook kneedbare platen die u niet meer hoeft te knippen. U kunt de opening kneden op maat van uw stoma. U kunt het stomazakje best ledigen als het halfvol is.

Ga voor een grote spiegel staan waarin u de stoma kunt zien. Buig wat achterover en trek de huid met de ene hand wat omhoog, terwijl u met de andere hand de beschermplaat aanbrengt. Wanneer u niet over een grote spiegel kunt beschikken, stopt u een wattenrolletje of een tandtamponnetje (zoals bij de tandarts…) één centimeter diep in de stoma zodat u een duidelijk zicht krijgt waar dat zich precies bevindt. Bovendien zal zoiets elke uitstoot van stoelgang tijdens het vervangen beletten.

Wanneer u de stomaplaat met de opening voorzichtig over het wattenrolletje tegen de huid aanbrengt, zit u meestal goed. Het is niet de meest veilige manier, maar ze werkt in moeilijke omstandigheden. Kijk goed na of de opening in de plak juist onder de stoma aansluit.

Druk met uw vingertop (of met een wattenstaafje) met een cirkelbeweging aan de binnenkant van de connectieflens de huidplaat goed aan rondom uw stoma en druk daarna erbuiten van beneden naar boven toe met de hand de huidplaat stevig aan tegen uw huid. Verwijder het wattenrolletje of tampon.

Daarna neemt u het opvangzakje, presenteert de flens op de plastic connectiering van de huidplaat en druk van onderuit af naar boven toe tot die klikt en sluit als een Tupperware-doosje. Bij een opvangzakje met kleefplaat moet u er voor zorgen dat er geen rimpels gevormd worden in de plaat – strijk de plaat goed vlak.

In andere systemen spant u de connectieflens aan met een hefboomsysteempje of u duwt die met een klik er gewoon op vast. Houd de stomaplaat vast en trek nog eens voorzichtig aan het zakje om te controleren of dat wel stevig vast zit. Een losgekomen zakje zal uw kledij en uzelf zwaar besmeuren (vooral bij ileostomadragers).

Sluit het open zakje op het uiteinde af met velcrosluiting of met een degelijke klem. Ook die moet regelmatig vernieuwd worden, want een losschietende klem bezorgt u dezelfde overlast. Stomadragers die het tweedelige systeem gebruiken (afzonderlijke plaat en zakje) hebben minder last van huidirritatie, maar deze systemen voelen meestal minder lekker aan omdat het op de plaat gemonteerde sluitingssysteem hindert (vooral bij dames).

Nu vindt men op de markt een zelfde tweedelig opvangsysteem maar zonder deze hinderlijke ring op de plaat. Het zakje kan men hier gemakkelijk verwijderen en na het ledigen weer opkleven zonder de plaat te moeten vervangen. Dit systeem is echter vooral geschikt voor stomadragers met een mooi uitstekend stoma. Patiënten met verminderd zichtvermogen of met een gezellig buikje kunnen problemen hebben bij het aanpassen, want men moet duidelijk de plaats van aanleggen kunnen zien om de plaat goed aan te leggen.

Natuurlijk kan ook iemand anders u dan bij het aanbrengen van de plaat helpen. Bij diepliggende stoma kan ik u dit systeem niet aanbevelen, maar wegens het bijkomend comfort is het altijd het proberen waard. Het aanbrengen van een laagje huidbeschermende pasta rondom de stoma kan soms helpen.

Ook het tweedelige systeem bestaat zowel voor colostoma (met van onder gesloten zakje) als voor ileostoma patiënten (met een zakje dat onderaan open is). Voor een iets dieper liggende stoma bestaan beschermplaten met een conische vorm. Wanneer u zo’n systeem gebruikt en het met een buikriem goed aandrukt, zal de stoma door de ontstane druk iets meer naar buiten geduwd worden waardoor de kans op lekken vermindert.